ไม่ควบคุมรากฐานแห่งปฏิจจสมุปบาทจึงเกิดทุกข์

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย !  ผัสสายตนะทั้งหลาย  ๖ อย่างเหล่านี้ อันบุคคล ไม่ฝึกแล้ว ไม่คุ้มครองแล้ว ไม่รักษาแล้ว ไม่สำรวมระวังแล้ว ย่อมเป็นสิ่งนำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์.ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย !  ผัสสายตนะทั้งหลาย ๖ อย่าง นั้นเป็นอย่างไรเล่า?  หกอย่าง นั้นคือ :-

ผัสสายตนะคือจักษุ (ตา)……ฯลฯ………………นำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์

ผัสสายตนะคือโสตะ (หู)…….ฯลฯ………………นำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์

ผัสสายตนะคือฆานะ (จมูก)…ฯลฯ………………นำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์

ผัสสายตนะคือชิวหา (ลิ้น)…..ฯลฯ………………นำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์

ผัสสายตนะคือกายะ (กาย)…ฯลฯ………………นำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์

ผัสสายตนะคือมนะ (ใจ)…….ฯลฯ………………นำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ! ผัสสายตนะทั้งหลาย ๖ อย่างเหล่านี้แล  อันบุคคลไม่ฝึกแล้ว ไม่คุ้มครองแล้ว ไม่รักษาแล้ว ไม่สำรวมระวังแล้ว  ย่อมเป็นสิ่งนำมาอย่างยิ่งซึ่งทุกข์.

ปฏิจจสมุปบาทจากพระโอษฐ์   หน้า ๓๙๐.